1. Spotkanie wyborcze Koła i referat M. Puka i M. Maślińskiego: „Odpowiedzialność lekarza przed organami samorządu a odpowiedzialność karna” 22.10.2013 r.
W dniu 22 października 2013 r. odbyło się pierwsze w tym „sezonie” spotkanie Koła Naukowego Prawa Medycznego „Lege Artis”, które zainaugorowało działalność w roku akademickim 2013/2014. Pierwsza część obrad miała charakter merytoryczny, a druga została poświęcona wyborom nowych władz oraz krótkiego sprawozdania z projektów zrealizowanych w zeszłym roku. Nastąpiło także powitanie nowych, licznych członków Koła (ok. 20 osób). Na to wydarzenie przybyli nie tylko studenci prawa, gościliśmy również studentów medycyny, absolwentkę farmacji i aplikantkę adwokacką, co potwierdza wyjątkowość naszego Koła, jego interdyscyplinarność i merytoryczność, mającą wymiar zarówno naukowy jak i praktyczny.
W ramach części merytorycznej, członkowie Koła, a zarazem asystenci Kancelarii Okręgowego Sądu Lekarskiego WIL w Poznaniu, Michał Puk i Mikołaj Maśliński, wygłosili referat pt. „ Lekarska odpowiedzialność karna i jej stosunek do odpowiedzialności za przewinienie zawodowe. Analiza orzecznictwa”. Zauważyć należy, że temat ten przedstawiany był już dnia 5 października 2013 r. w czasie szkolenia Naczelnego Sądu Lekarskiego w Płocku oraz dnia 19 października 2013 r. na zjeździe Okręgowego Sądu Lekarskiego WIL w Poznaniu. Tym razem jego odbiorcami byli studenci, dla których postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, a w szczególności przewidziana w jego zakresie procedura, jest zagadnieniem nieodkrytym, zupełnie nowym. Nie stanowią również wiedzy powszechnie znanej podstawy odpowiedzialności przed organami samorządowymi i ich stosunek do odpowiedzialności karnej. Biorąc pod uwagę powyższe, wystąpienie wzbudziło wysokie zainteresowanie, a po jego zakończeniu rozpoczęła się ciekawa dyskusja, w trakcie której prelegenci wraz z opiekunem naukowym Koła mgr Julitą Jabłońską (nota bene 1wszą studentką prawa, która podjęła pracę w OSL) odpowiadali na liczne pytania publiczności. Głos w dyskusji zajęła także Lena Matyjasik, członkini Koła i zarazem asystentka w Kancelarii Sądu od czerwca 2013 r. Odnosząc się do treści referatu, w tym miejscu należy pokrótce przybliżyć najważniejsze zagadnienia. Po pierwsze, odpowiedzialność zawodową lekarz ponosi za popełnienie tzw. przewinienia zawodowego, tj. za naruszenie zasad etyki i przepisów traktujących o wykonywaniu zawodu (zawartych w ustawach i rozporządzeniach). Pogwałcenie zasad etyki i deontologii zawodowej stanowi najczęstszą przyczynę wszczęcia przeciwko lekarzowi postępowania przez organy samorządu. Tezą referatu jest, iż katalog norm etycznych, obowiązujących medyków, nie ma charakteru numerus clausus (katalogu zamkniętego), bowiem normy te nie tylko sformułowane są w Kodeksie Etyki Lekarskiej, ale wynikają także z ogólnych zasad etyki (art. 1 ust. 1 KEL), z zasad ustanowionych w uchwałach samorządu i orzeczeniach sądów lekarskich, czy z dobrych obyczajów przyjętych w środowisku lekarskim (art. 76 KEL). Lekarz, zawód zaufania publicznego, pełniący swoistą misję społeczną, odpowiada także (podobnie jak np. adwokaci) za obiektywnie naganne zachowanie, a zwłaszcza za ekscesy alkoholowe, narkomanię, skandaliczne życie rodzinne, czy wreszcie za niewypełnianie obowiązku alimentacyjnego. Jak widać podstawy tej odpowiedzialności są niezwykle szerokie, ich zasięg jest zdecydowanie szerszy od podstaw odpowiedzialności karnej, bowiem przed sądem powszechnym medyk odpowie wyłącznie wtedy, kiedy jego czyn wypełniać będzie w ścisły sposób znamiona danego przestępstwa, sformułowane w kodeksie karnym. Po drugie, pamiętać należy o zasadzie samodzielności jurysdykcyjnej, zgodnie z którą, zarówno sąd karny jak i sąd lekarski dokonuje samodzielnie wszelkich ustaleń faktycznych i prawnych w danej sprawie, a nadto nie jest związany orzeczeniem innego sądu. Wobec powyższego, rozstrzygnięcia sądu karnego i sądu lekarskiego w tożsamej sprawie mogą się skrajnie różnić. Częste są sytuacje uniewinnień lekarzy przez sąd powszechny, przy jednoczesnym skazaniem ich przez sąd korporacyjny, za ten sam czyn. Wynika to bezpośrednio z zasięgu tych dwóch rodzajów odpowiedzialności, o czym pisałem powyżej. Jednakże, zasada samodzielności jurysdykcyjnej doznaje ograniczeń. Dotyczy to orzeczenia innego sądu, w którym ukształtowano określone prawo lub stosunek prawny. I tak na przykład, wyrokiem uniewinniającym sąd karny nie uchyla kary (w postaci np. kary finansowej, czy zawieszenia wykonywania zawodu na rok) wymierzonej przez sąd lekarski w orzeczeniu. Analogicznie, orzeczenie uniewinniające sądu lekarskiego nie uchyla kary, czy środka karnego wymierzonego przez sąd karny.
Druga część spotkania rozpoczęła się od zaproszenia nowych osób do przystąpienia w szeregi Koła. Michał Puk, zeszłoroczny wiceprezes Koła, przedstawił najważniejsze aspekty i benefity działalności w tym kole naukowym. Następnie, przystąpił do krótkiego omówienia zrealizowanych w zeszłym roku projektów. Wskazał, że na łamach Koła referat wygłaszali tacy goście jak dr n. med. Krzysztof Kordel, prof. UAM dr hab. Joanna Haberko, czy dr Artur de Rosier (Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej WIL w Poznaniu). Spotkania te charakteryzowały się wysoką merytorycznością, dużym zainteresowaniem studentów prawa i medycyny (także psychologii) oraz owocną debatą z prelegentem. Nadto, każdego niemal miesiąca swoją prezentację przedstawiali studenci. Za duży sukces uznano zorganizowaną w kwietniu 2013 r. Ogólnopolską Konferencję Prawa Farmaceutycznego, która wzmocniła współpracę Koła z Wielkopolską Izbą Lekarską, Wielkopolską Okręgową Izbą Aptekarską oraz z Wielkopolskim NFZ. Wynikiem zeszłorocznych prac było również zawiązanie relacji z Instytutem Allerhanda w Krakowie, na łamach którego referat wygłosiła nasza opiekun mgr Julita Jabłońska (Polski Kongres Prawa Farmaceutycznego i Ochrony Zdrowia 2013). Dzięki wytężonym wysiłkom w roku akademickim 2012/2013 powstała oficjalna strona internetowa Koła pod adresem: http://www.legeartisuam.wordpress.com, gdzie komentujemy na bieżąco naszą działalność.
Na sam koniec spotkania przeprowadzono wybory do władz Koła (3osobowy skład Zarządu i 3osobowy skład Komisji Rewizyjnej). Po krótkim przedstawieniu się każdego kandydata (było ich 10), nastąpiło tajne (pisemne) głosowanie. Do Zarządu wybrano: Michała Puka (prezes), Lenę Matyjasik (wiceprezes), Barbarę Kamińską (sekretarz). Do Komisji Rewizyjnej wybrano: Aleksandrę Nadolną, Martę Nawrocką i Mikołaja Maślińskiego. W nowych władzach Koła pokładane są spore nadzieje.
autor: Michał Puk
2. Medycyna sądowa w obrazkach. Spotkanie Koła z drem n. med. Krzysztofem Kordelem 26.11.2013 r.
W dniu 26 listopada 2013 r. Koło Naukowe Prawa Medycznego „Lege Artis”, po raz kolejny w swojej wieloletniej działalności, miało zaszczyt gościć na spotkaniu dr Krzysztofa Kordela – Prezesa Wielkopolskiej Izby Lekarskiej, medyka sądowego. Tematem spotkania była „Medycyna sądowa w obrazkach”. Na spotkanie na Wydziale Prawa i Administracji UAM przybyli liczni studenci prawa oraz zaproszeni studenci medycyny.
Przebieg spotkania oparty został na prezentacji przez prelegenta autentycznych fotografii przypadków z jakimi spotykają się medycy sądowi. Zdjęcia te zrobiły wśród uczestników spotkania olbrzymie wrażenie. Nasz Gość w swoim komentarzu do opisywanych zgonów starał się uzmysłowić zarówno nam – prawnikom, lecz także przybyłym studentom Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, jak bardzo medycyna oraz prawo są sobie potrzebne i na jak wielu polach medycyna służy prawu -„Hic mors gaudet succurrere vitae et iustitiae”. Podczas prelekcji Doktor K. Kordel wskazywał wielokrotnie na konieczność choćby elementarnej znajomości medycyny sądowej przez prawników. Podkreślał także konieczność podejmowania dialogu pomiędzy biegłymi lekarzami a prawnikami. Nasz Gość, poprzez prezentację zdjęć i opisy przypadków, z którymi zetknął się podczas swojej wieloletniej pracy, w sposób niezwykle ciekawy dostarczył nam bezcennej wiedzy, której ze względu na swoją treść oraz metodę przedstawienia, nie znajdziemy w podręcznikach akademickich. Wśród zgromadzonych studentów Wydziału Prawa i Administracji powszechnym było odczucie pewnej demitologizacji, czy odczarowania zawodu medyka sądowego i utartego myślenia o jego pracy.
Na sam koniec zauważyć należy, że tradycyjnym aspektem spotkania z Panem Doktorem były humorystyczne akcenty, które rozbawiając audytorium, skłaniały jednocześnie do refleksji. Ten element, chociaż z pozoru jedynie dodatkowy, tak naprawdę stanowi odpowiedź na pytanie, dlaczego spotkania z drem Kordelem wywołują zawsze największe zainteresowanie studentów.
Autorzy: Barbara Kamińska, Michał Puk
3. „Odpowiedzialność zawodowa lekarza – czy komuś jest jeszcze potrzebna?” Spotkanie z radcą prawnym Okręgowego Sądu Lekarskiego prof. Jędrzejem Skrzypczakiem 24.01.2014 r.
Dnia 24 stycznia 2014 r. Koło Naukowe Prawa Medycznego „Lege Artis” zorganizowało na Wydziale Prawa i Administracji UAM w Poznaniu spotkanie z radcą prawnym Okręgowego Sądu Lekarskiego Wielkopolskiej Izby Lekarskiej w Poznaniu prof. UAM dr hab. Jędrzejem Skrzypczakiem na temat: „Odpowiedzialność zawodowa lekarza – czy komuś jest jeszcze potrzebna?”. Wybór osoby prelegenta wynika z faktu, iż prof. J. Skrzypczak doradzając na co dzień sędziom poznańskiego Sądu Lekarskiego, rozpatrującym na rozprawach i posiedzeniach sprawy lekarzy w związku z naruszeniem zasad etyki lekarskiej i przepisów o wykonywaniu zawodu, posiada ogromne doświadczenie i wiedzę w tej dziedzinie. Zaznaczyć wypada, że wspomniany gość był już czwartą, obok dra n med. Krzysztofa Kordela (prezesa WIL), dra Artura de Rosier (OROZ WIL) i dra Grzegorza Wrony (byłego przewodniczącego OSL WIL), osobą z Wielkopolskiej Izby Lekarskiej, którą gościliśmy na spotkaniu Koła „Lege Artis”, lecz zarazem jedynym prawnikiem. Tak więc jednocześnie, najlepszym znawcą tematu z punktu widzenia nauk prawnych, o czym świadczyła treść referatu.
Prelegent swój referat rozpoczął od postawienia hipotezy, czy wobec możliwości wszczęcia przeciwko lekarzowi postępowania karnego (jeżeli popełniono przestępstwo), dyscyplinarnego (w sytuacji naruszenia obowiązków pracowniczych), bądź cywilnego (w celu dochodzenia zadośćuczynienia lub odszkodowania), postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej przed organami izby lekarskiej jest nadal potrzebne?
Profesor Jędrzej Skrzypczak przypomniał, że na podstawie art. 53 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. 2009 nr 219, poz. 1708 z późn. zm.), członkowie izb lekarskich ponoszą odpowiedzialność zawodową w przypadku naruszenia zasad etyki lekarskiej lub przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza, tj. za popełnienie przewinienia zawodowego. Trafnie wskazał, że o ile sformułowanie „przepisy związane z wykonywaniem zawodu lekarza” nie budzi wątpliwości, bowiem odnosi się do odpowiednich ustaw i rozporządzeń, o tyle wyrażenie „zasad etyki lekarskiej” nie zawsze było rozumiane jednolicie. Obecnie, uważa się, że chodzi przede wszystkim o katalog norm etycznych zawarty w Kodeksie Etyki Lekarskiej (tekst jednolity z dnia 2 stycznia 2004 r., zawierający zmiany uchwalone w dniu 20 września 2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd lekarzy). Jednakże, wobec treści art. 1 ust. 1 i ust. 3 KEL oraz art. 76 KEL, katalog ten nie stanowi numerus clausus, a zasięg podstaw odpowiedzialności zawodowej jest niemożliwy do jednoznacznego ustalenia. Wynika to z następujących faktów. Po pierwsze, w art. 1 ust. 1 KEL zaznaczono, że zasady etyki lekarskiej wynikają z ogólnych norm etycznych. Po drugie, art. 1 ust. 3 KEL stanowi, że naruszeniem godności zawodu jest „każde postępowanie lekarza, które podważa zaufanie do zawodu”. Po trzecie, art. 76 KEL wprowadza regułę, zgodnie z którą w wypadkach w KEL nie uregulowanych należy kierować się: zasadami wyrażonymi w uchwałach władz samorządu lekarskiego, w orzecznictwie sądów lekarskich oraz dobrymi obyczajami przyjętymi przez środowisko lekarskie. Powyższe normy znacznie poszerzają granice podstaw odpowiedzialności, wykraczając poza normy zawarte w Kodeksie. Jednocześnie, dają możliwość kształtowania „na bieżąco” żądanych postaw etycznych medyka, pewych wzroców w orzecznictwie sądowym, czy uchwałach samorządowych.
Biorąc pod uwagę powyższe, naczelną wątpliwością, szeroko dyskutowaną w judykaturze i doktrynie, jest to, czy lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej, w sytuacji, kiedy narusza normy etyczne, bez związku z wykonywanym zawodem lekarza.
W odpowiedzi na to pytanie prelegent przedstawił bardzo ciekawe przykłady orzeczeń sądów lekarskich. Warto w tym miejscu wspomnieć sprawie, która toczyła się przed Okręgowym Sądem Lekarskim w Poznaniu na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. 1989 nr 30, poz. 158 ze zm.) i wydanego do niej aktu wykonawczego w postaci Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy (Dz.U. 1990 nr 69 poz. 406). Kazus ten opierał się na przypadku lekarza, który chcąc sprawić prezent urodzinowy swojej żonie, odkręcił i podjął próbę kradzieży koła od malucha stojącego w nocy na parkingu strzeżonym. Został jednak przyłapany na gorącym uczynku przez stróża. Kiedy sprawa trafiła do sądu lekarskiego, zastanawiano się, czy można za taki czyn lekarza ukarać, bowiem nie jest on związany stricte z wykonywaniem zawodu medycznego, a ponadto dokonany był poza miejscem i godzinami pracy. Pomimo tych okoliczności, sąd ukarał lekarza, bowiem uważał, że takim zachowaniem naruszył ogólnie pojęte zasady etyki, czym podważył zaufanie do zawodu.
Podobnego rozstrzygnięcia dokonał sąd lekarski w okresie międzywojennym. Sprawa dotyczyła lekarza, który w oberży otrzymał od pewnego Niemieca, w wyniku kłotni, uderzenie dłonią w twarz. Z powodu doznanego poniżenia, w dodatku publicznie i przez osobę narodowości niemieckiej, uznano, że lekarz dopuścił się naruszenia godności stanu lekarskiego, za co został surowo ukarany przez organy samorządu. Tak szeroko rozumiane pojęcie etyki, skutkujące ukaraniem obwinionego lekarza, obecnie wydaje się być nie do przyjęcia i ma jedynie charakter anegdoty. Na sam koniec prelekcji, prof. Jędrzej Skrzypczak przedstawił etapy postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej oraz katalog kar.
Odpowiadając na postawioną na samym początku spotkania hipotezę, gość zwrócił uwagę na rolę społeczną, jaką pełni samorząd, a w tym jego organ – sąd. Na tej podstawie uznano, że odpowiedzialność zawodowa jest jak najbardziej potrzebna. Wynika to z faktu, iż orzeczenie sądu lekarskiego stanowi pewnego rodzaju ustosunkowanie się tej grupy zawodowej do określonegu czynu, stanowi możliwość jego potępienia i przedstawienia pożądanej, wzrocowej postawy lekarza, a także eliminacji z izby lekarskiej członków, którzy nie powinni być lekarzami. Nadto, prelegent przypomniał, że dokument, jakim jest postanowienie lub orzeczenie sądu lekarskiego, odgrywa coraz większą rolę w jednocześnie toczonych postępowaniach karnych i cywilnych, bowiem – podobnie jak opinia biegłego – pozwala sądowi powszechnemu w dokonaniu oceny czynu popełnionego przez lekarza, tj. czy dopuszczono się błędu w sztuce medycznej, czy doszło do tzw. niepowodzenia w leczeniu.
Spotkanie Koła Naukowego Prawa Medycznego „Lege Artis” z radcą prawnym OSL prof. Jędrzejem Skrzypczakiem uznano za bardzo udane i niezwykle merytoryczne. Uczestniczący w nim studenci w końcu zrozumieli na czym polega i jaki ma przebieg nieco enigmatyczne postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy.
Autor: Michał Puk
4. Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Mały Pacjent w prawie i medycynie” 21 maja 2014 r. WPiA UAM
Sprawozdanie dostępne pod adresem: https://legeartisuam.wordpress.com/galeria/maly-pacjent-w-prawie-i-medycynie/
5. Pozostałe spotkania „Lege Artis” w roku akademickim 2013/2014
Poza wyżej wymienionymi wydarzeniami Koła, w roku akademickim 2013/2014 zorganizowaliśmy następujące projekty:
– Czy lekarz za to zapłaci?” Wigilijne spotkanie „Lege Artis” 10 grudnia 2013 r.
Referat koleżanki Aleksandry Nadolnej
– Akcję charytatywna „Książki za kratki”
Akcję charytatywną „Książka za kratki” zorganizowali i przeprowadzili studenci WPiA UAM w Poznaniu, członkowie Koła Naukowego Prawa Medycznego „Lege Artis”.
Celem akcji było zebranie wśród studentów i pracowników Uniwersytetu nieużywanych książek na rzecz biblioteki Zakładu Karnego we Wronkach. W ramach zbiórki, na mocy porozumienia z władzami Zakładu, członkowie Koła wraz z zainteresowanymi darczyńcami odbyli wycieczkę po ZK we Wronkach i rozmowę z jej pracownikami w marcu 2014 r.
W ramach zbiórki zebrano łącznie 351 książek, które zostały przekazane władzom Zakładu.
–Telemedycyna- Spotkanie 25 lutego 2014 r. z prof. Joanną Haberko
Referat prof. J. Haberko i dyskusja ze studentami
– „Badania kliniczne – jeden problem dwa punkty widzenia” Spotkanie LA z Młodą Farmacją Poznań 18 marca
Referat koleżanki Leny Matyjasik i przedstawiciela Młodej Farmacji. Spotkanie interdyscyplinarne
Lege Artis 